POPYT NA PRACĘ CUDZOZIEMCÓW POLSKA I SĄSIEDZI

Badania podjęte w ramach prezentowanego projektu "Popyt na pracę cudzoziemców" mają na celu nie tyle ustalenie skali zjawiska zagranicznych migracji zarobkowych, co przyczyny, dla których korzysta się z pracy obcokrajowców. Rozważane są dwie hipotezy, z których jedna mówi o popycie na prace proste, niewymagające specjalizacji, druga - przeciwnie - o popycie na prace wysoko wykwalifikowane, specjalistyczne. Jakie grupy cudzoziemców z punktu widzenia weryfikacji tych hipotez zatrudniane są w Polsce, do jakich prac i w jaki sposób -to podstawowe pytania badawcze zrealizowanego projektu.
Przygotowana i przekazana Czytelnikom książka, której podstawą był raport z realizacji projektu badawczego, przedstawia przeprowadzone badania, opisuje ich wyniki oraz rozważa możliwe warianty polityki wobec zatrudniania cudzoziemców.
Książka zbudowana jest z sześciu rozdziałów. W rozdziale pierwszym przedstawiono trzy wykorzystane w pracy teorie (elementy teorii): migracji, przedsiębiorstwa i gospodarstwa domowego, pomocne w przygotowaniu badań oraz wyjaśnianiu obserwowanych zjawisk. W rozdziale drugim opisano tendencje ilościowe w kształtowaniu się zjawiska zatrudniania cudzoziemców w krajach Unii Europejskiej, a w tym w Niemczech, z uwzględnieniem popytu na pracę obcokrajowców w budownictwie i rolnictwie. Rozdział trzeci przedstawia tendencje w dziedzinie przyjmowania cudzoziemców do pracy w Czechach, na Słowacji oraz na Węgrzech. Rozdział czwarty i piąty obejmuje analizę tych zjawisk w Polsce; najpierw na podstawie oficjalnych informacji o pozwoleniach na pracę, a następnie na podstawie przeprowadzonych badań empirycznych dotyczących zatrudniania cudzoziemców w przedsiębiorstwach i gospodarstwach domowych oraz badań pośrednictwa pracy, głównie zatrudniania obcokrajowców bez pozwoleń na pracę. W końcowym rozdziale zawarte są rozważania na temat polityki imigracyjnej, jej wad i zalet w odniesieniu do zidentyfikowanych jej wariantów.
Podstawowym celem podjętego badania było rozpoznanie procesu migracyjnego z punktu widzenia czynników przyciągających cudzoziemców do pracy za granicą, tkwiących w gospodarce kraju przyjmującego - a konkretnie - w motywacjach podmiotów gospodarujących: zakładach pracy i gospodarstwach domowych. Jednocześnie, jako że Polska i inne kraje regionu Europy środkowej i Wschodniej stają się stopniowo także krajami imigracji, istotne było określenie skali oraz struktury procesów imigracji ze względu na kryterium kwalifikacji oraz rodzaj podejmowanych przez cudzoziemców prac, a także ich usytuowania na rynku pracy.
Ponadto istotnym celem badań, bardziej już o charakterze aplikacyjnym niż poznawczym, było rozpoznanie elementów polityki migracyjnej w Polsce oraz w analizowanych krajach. Autorzy projektu mieli świadomość, że taka polityka nie jest jednoznacznie wyartykułowana w specjalnym dokumencie w żadnym z analizowanych krajów. Z tego powodu znaczącym celem badania była rekonstrukcja polityki migracyjnej, głównie w zakresie imigracji zarobkowych, dokonana na podstawie analizy dokumentów oraz decyzji podejmowanych przez władze publiczne w sprawie przyjmowania (limitowania, nieprzyjmowania) cudzoziemców do pracy. Politykę tę poddano ocenie z punktu widzenia kosztów i korzyści udziałowców procesu migracyjnego: cudzoziemskiego pracownika, rodzimego pracodawcy i władz publicznych kraju przyjmującego.