METODY BADAWCZE I PARADYGMATY EKONOMII

Wstęp
Skrypt ten, noszący tytuł "Metody badawcze i paradygmaty ekonomii", został przygotowany na potrzeby zajęć na studiach doktoranckich prowadzonych przez Kolegium Zarządzania i Finansów Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie. W skrypcie zostały poruszone trzy zagadnienia: rozwój gospodarki światowej, metody analizy ekonomicznej oraz współczesna struktura myśli ekonomicznej. Omówienie rozwoju gospodarki światowej służy pokazaniu, iż wraz ze stosowaniem coraz bardziej produktywnych technologii i wprowadzaniem nowych społecznych form gospodarowania pogłębiły się różnice w poziomie rozwoju gospodarczego pomiędzy regionami i krajami świata. Z czasem w części krajów ukształtowała się gospodarka rynkowa jako forma gospodarowania najbardziej efektywna z punktu widzenia powiększania indywidualnej zamożności, mierzonej wielkością produktu (dochodu) na osobę. Różnice w zamożności pomiędzy regionami i krajami świata skłaniają do postawienia pytania o jego przyczyny. W ten sposób w połowie XVIII wieku powstała ekonomia. Ekonomia należy do nauk realnych (empirycznych), w związku z czym jej twórcy powinni stosować należne tym naukom rozumowanie indukcyjne. Okazuje się jednak, że w ekonomii występuje również rozumowanie dedukcyjne, charakterystyczne dla logiki i matematyki. Zróżnicowanie gospodarki światowej, będącej przedmiotem badań naukowych, oraz stosowanie różnych metod badawczych sprawiły, że w ekonomii współistnieją odmienne od siebie teorie. Wśród tych teorii niektóre cieszą się większym uznaniem jako oferujące właściwy obraz świata. Tworzą one paradygmaty ekonomii. Paradygmatów jest tyle, ile kryteriów ich wyodrębnienia jest branych pod uwagę. Różnorodność ekonomii nie sprzyja formułowaniu jednoznacznych wskazówek dla polityki gospodarczej, której zasady wypływają wprost z teorii ekonomicznych. To samo dotyczy tworzenia prawa, jeżeli uzna się, że ma ono gospodarczy rodowód. W skrypcie zagadnienia dotyczące metod badawczych stosowanych w ekonomii oraz zasad budowania teorii ekonomicznych zostały jedynie zasygnalizowane. Jednocześnie za każdym razem zostały przywołane osoby, które najwcześniej poszczególne zagadnienia dostrzegły, a także osoby, które podały ich ważne interpretacje - niejednokrotnie stojące wobec siebie w opozycji.
Ryszard Bartkowiak